Yaş ilerledikçe zihinsel kapasitemizin düşüşe geçtiği ve en parlak günlerimizin gençlikte kaldığı yönündeki yaygın kanı, yeni bilimsel bulgularla sarsıldı. Avustralyalı bilim insanları tarafından yürütülen kapsamlı bir araştırma, beynin genel zihinsel işlevlerinin aslında sanılanın aksine çok daha geç bir dönemde, 55 ila 60 yaşları arasında zirveye ulaştığını gösteriyor.
Batı Avustralya Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Gilles Gignac, bu durumun yaşlanma korkusunu bir kenara bırakıp orta yaşa heyecanla bakmak için sağlam bir neden sunduğunu belirtiyor. Gignac, “Birçoğumuz için genel psikolojik işlevsellik aslında 55-60 yaşları arasında zirveye ulaşıyor. Belki de orta yaşı bir geri sayım olarak görmeyi bırakıp, onu bir zirve olarak görmeye başlamamızın zamanı gelmiştir” diyor.
Daha önceki araştırmalar, insanların fiziksel performanslarının genellikle yirmili yaşların ortalarından otuzlu yaşların başına kadar olan dönemde zirveye ulaştığını ortaya koymuştu. Bu nedenle sporcu kariyerleri nispeten kısa sürüyordu. Ancak bilişsel zirve söz konusu olduğunda, tablo çok daha karmaşık.
Prof. Gignac ve ekibi, bilişsel zirveyi daha bütüncül bir yaklaşımla ele almak için yola çıktı. Önceki araştırmaları meta-analiz yöntemiyle inceleyen ekip, 16 temel bilişsel ve kişilik özelliğini belirledi. Bu özellikler arasında hafıza süresi, işlem hızı ve bilgi gibi bilişsel yeteneklerin yanı sıra; dışa dönüklük, duygusal zeka, vicdanlılık ve ahlaki muhakeme gibi “büyük beşli” kişilik özellikleri de bulunuyordu.
Tüm bu özellikleri ortak bir ölçekte standartlaştırarak yaşam boyu gelişimlerini haritalayan araştırmacılar, çarpıcı bir sonuçla karşılaştı. Araştırmaya göre, 16 farklı boyutun yaşa bağlı yörüngeleri birleştirildiğinde, genel zihinsel işlevler 55-60 yaşları arasında zirveye ulaşıyor ve 65 yaş civarında düşüşe geçiyor. Bu düşüşün 75 yaşından sonra daha belirgin hale gelmesi ise, ilerleyen yaşlarda işlevsellikteki azalmaların hızlanabileceğini gösteriyor.
Ancak bazı özellikler, bu genel eğilimin de ötesine geçiyor. Örneğin vicdanlılık yaklaşık 65 yaş civarında zirveye ulaşıyor. Duygusal istikrar75 yaş civarında, zirveye ulaşırken, ahlaki muhakeme ve bilişsel önyargılara direnç 70’li ve hatta 80’li yaşlara kadar gelişmeye devam edebiliyor.
Bu bulgular, iş dünyasındaki en zorlu ve karmaşık liderlik rollerinin neden genellikle ellili ve altmışlı yaşlardaki kişiler tarafından üstlenildiğini açıklayabilir. Yüksek riskli liderlik ve yönetici pozisyonları için en uygun kişilerin, 40 yaşından küçük veya 65 yaşından büyük olma ihtimali düşükken, 55 ila 60 yaş aralığında olma olasılığı oldukça fazla.
